W ostatni wtorek wspólnie z naszymi partnerami Kryzysowo.pl i Szefem Utrzymania Ruchu przeprowadziliśmy webinar “Ustawa o koronawirusie? Nie dla produkcji”. Webinar spotkał się z bardzo dobrym przyjęciem, a informacje zwrotne wskazały na uznanie wysokiego poziomu merytorycznego oraz jasności i przejrzystości przekazu. Dziękujemy za wszystkie pozytywne wiadomości.

Jednym z obszarów, o których rozmawialiśmy była kwestia stosowania środków ochrony takich jak maseczki, rękawiczki, gogle oraz programy sprzątania i dezynfekcji. Postanowiliśmy w skrócie podsumować najważniejsze informacje, które przekazaliśmy podczas spotkania online:

• Po pierwsze cel stosowania,
• Po drugie skuteczność zabezpieczenia,
• Po trzecie zagrożenia i ryzyka z zabezpieczeń,
• Po czwarte system to nie jedno zabezpieczenie. To system.

PO PIERWSZE CEL STOSOWANIA

W wielu naszych artykułach pisaliśmy o tym, że zabezpieczenie musi mieć cel. W naszym artykule dotyczącym analizy ryzyka dla koronawirusa dotknęliśmy tematu projektowania zabezpieczeń, a w modelu BOW-TIE wskazaliśmy na jakie źródło zagrożenia ma oddziaływać konkretne zabezpieczenie.

Czytaj więcej o analizie ryzyka dla koronawirusa: Koronawirus – analiza ryzyka

W podsumowaniu wskazane są również cele stosowania zabezpieczeń. Na ryzyko – czyli skutek zakażenia i zachorowanie na COVID-19 nie mamy szans oddziaływać, bo tu już wkraczają służby medyczne. Zabezpieczenia w pracy z zagrożeniem, tutaj zakażeniem koronawirusem (SARS-CoV-2) obejmują:

• Obniżenie podatności osoby, która może mieć kontakt z osobą;
• Ograniczenie prawdopodobieństwa rozprzestrzenienia się wirusa;
• Ograniczenie siły oddziaływania.

OBNIŻENIE PODATNOŚCI OSOBY, KTÓRA MOŻE MIEĆ KONTAKT Z OSOBĄ.

W tym celu stosowane są tzw. środki ochrony. Dzielą się na dwie grupy:

• Środki ochrony zbiorowej, czyli okienka ograniczające kontakt np. szyby, pleksa;
• Środki ochrony indywidualnej, czyli maseczki, gogle, rękawiczki w niektórych przypadkach kombinezony.

WAŻNE: dobór i sposób stosowania środków ochrony powinien być poprzedzony analizą zgodnie z wymaganiami BHP. Osoba odpowiedzialna za BHP w związku z pojawieniem się nowego zagrożenia w środowisku pracy powinna wykonać analizę na podstawie posiadanych danych. W przeciwnym razie pracodawca może odpowiadać m.in. karnie za brak wdrożenia właściwych rozwiązań.

OGRANICZENIE PRAWDOPODOBIEŃSTWA ROZPRZESTRZENIENIA SIĘ WIRUSA

W tym obszarze jako zabezpieczenia mamy np. plany czystości obejmujące co najmniej:

• Sprzątania, w tym głębokie sprzątania według harmonogramów zależnych od potencjalnych kontaktów osób zakażonych. Oznacza to, że inaczej powinniśmy planować czyszczenie powierzchni i urządzeń (np. klamek) w biurze, w którym mamy 10 stałych użytkowników, a inaczej takie same klamki do toalet dostępnych dla kierowców np. na logistyce, gdzie w ciągu 24 godzin mamy nawet i 100 osób, co do których nie wiemy gdzie byli i co robili,
• Dezynfekcji, na zasadach opisanych wyżej.
• W tym obszarze możemy również stosować środki zbliżone do ochrony indywidualnej, ale celem będzie już nie ochrona osoby, która nosi maseczkę czy rękawice. W tym przypadku chodzi o postawienie bariery przeniesienia od potencjalnego nosiciela.

WAŻNE: w przypadku kierowców transportu międzynarodowego warto przyjąć zasadę, że każdy jest potencjalnym zakażonym. Oczywiście należy wyjaśnić to kierowcom np. w postaci infografik lub komunikatów, że jest to ogólna zasada, a nie dotyczy konkretnych osób (przydatne okaże się security awareness).

OGRANICZENIE SIŁY ODDZIAŁYWANIA

Ostatnią grupą zabezpieczeń są te nakierowane na ograniczenie siły oddziaływania. Oznacza to, że nawet jeśli któryś z naszych pracowników będzie zakażony koronawirusem, to kwarantannie powinno podlegać tak mało osób, jak to tylko możliwe. W tym celu można stosować:

• Zróżnicowany czas wejścia do pracy;
• Ograniczenie korzystania ze wspólnej stołówki, w tym nawet wprowadzenie tymczasowych punktów socjalnych w wydzielonych działach (zgodnie z zasadami i przepisami prawa);
• Izolację działów produkcji;
• Śluzy wejściowe do działów, które realizują procesy krytyczne (o analizie BIA w kolejnych artykułach).

PO DRUGIE SKUTECZNOŚĆ ZABEZPIECZENIA

Projektując zabezpieczenia powinniśmy zawsze ocenić ich skuteczność. W pierwszej fazie jest to raczej “gdybanie” bądź opieranie się na danych zewnętrznych. W późniejszej fazie można oceniać już na bazie własnych doświadczeń, w tym np. zarejestrowanych near-miss (zdarzeń “około”, więc takich które się nie wydarzyły jako efekt, przed którym jest zabezpieczenie, ale sytuacja sprzyjała wystąpieniu skutku).

Na dziś skuteczność zabezpieczeń o których mowa powyżej, może być oceniona na podstawie:

• Danych zewnętrznych – podanych przez organizacje specjalizujące się w ochronie zdrowia (WHO, GIS);
• Producentów środków zarówno maseczek, gogli, rękawic jak i np. płynów dezynfekcyjnych. W ulotkach producenta bardzo często jest informacja o tym, jak długo dany dezynfektant musi być pozostawiony na powierzchni, aby był skuteczny. Dla jednych środków jest to 15 sekund, dla innych nawet minuta. To też podstawa do zakupu, zależnego od tego jak dużo czasu mamy na dezynfekcję.

WAŻNE: Aby zabezpieczenie działało skutecznie, musi być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta. Bardzo ważne jest to, aby pracownicy byli odpowiednio przeszkoleni i zapoznani z zasadami stosowania, a pracodawca mógł wykazać, że czynności te przeprowadził.

Pamiętać należy również o tzw. ryzyku resztkowym, szczątkowym czy rezydualnym. Niezależnie od nazwy, chodzi o ryzyko (tutaj bardziej zagrożenie), które pozostaje po wdrożeniu zabezpieczenia. Nie ma zabezpieczeń w 100% skutecznych. Zresztą, gdyby ryzyko było 0% to by była to pewność, nie ryzyko.

PO TRZECIE ZAGROŻENIA I RYZYKA Z ZABEZPIECZEŃ

Kolejnym elementem, który zawsze należy rozważać w trakcie projektowania zabezpieczeń to wprowadzenie nowych zagrożeń przez zabezpieczenie. W tym przypadku mamy do czynienia ze środkami, które mogą na sobie mieć substancje biologicznie niebezpieczne. Środki dezynfekcji, ścierki, szmatki, ręczniki papierowe, rękawice, maseczki, gogle, kombinezony one wszystkie w toku pracy, wykonując swoje zadanie mogą być nośnikiem wirusa. Dlatego bardzo istotne jest wprowadzenie zasad postępowania z każdym z tych środków. Od dezynfekcji w wyznaczonym miejscu, po utylizację jako materiału niebezpiecznego.

WAŻNE: Z punktu widzenia ochrony środowiska odpady mogące zawierać materiał biologicznie niebezpieczny to nie te same odpady, które na co dzień mamy w koszu na śmieci.

Warto też pamiętać, że jeśli już dajemy np. pracownikom ochrony czy serwisowi sprzątającemu rękawiczki do ochrony indywidualnej, to ich wyrzucenie do pierwszego z brzegu kosza na śmieci będzie delikatnie mówiąc nieporozumieniem.

PO CZWARTE SYSTEM TO NIE JEDNO ZABEZPIECZENIE. TO SYSTEM.

Podsumowaniem dla stosowania zabezpieczeń jest zrozumienie, że żadne z zabezpieczeń powyższych nie zadziała samodzielnie. Przykład zestawu:

Separacja czasowa w korzystaniu z jadalni czy szatni. Uzupełniona myciem i dezynfekcją po każdej grupie użytkowników. Środki używane do dezynfekcji utylizowane w sposób bezpieczny. Osoba wykonująca czynności zabezpieczona środkami ochrony indywidualnej.

PODSUMOWANIE

Sytuacja, z którą mamy do czynienia jest sytuacją nietypową. Jest rzeczywistym kryzysem, co powoduje, że wiele firm czy nawet instytucji publicznych nie do końca wie jak z nią postąpić i jak sobie radzić. Niestety przez lata przyjęło się myślenie, w którym zarządzanie kryzysowe to rozwiązywanie problemów przez procedury, które dokładnie opisują co będzie, jakich środków użyć. To błąd w podejściu, który opiszemy w następnym artykule, w którym wskażemy różnice między incydentem, kryzysem, ciągłością działania i odpornością organizacji.

Ze względu na duże zainteresowanie webinarem „Ustawa o koronawirusie? Nie dla produkcji” postanowiliśmy zorganizować dla wszystkich osób którym nie udało się zapisać, kolejne webinarium. Datę oraz godzinę udostępnimy na naszych profilach w social mediach oraz stronie internetowej. W spotkaniu online można będzie wziąć udział bezpłatnie.